کم شنوایی در کودکان | نقش گفتاردرمانی در بهبود مهارت‌های ارتباطی
کم شنوایی به اختلال جزئی یا کامل در توانایی دریافت صداها گفته می‌شود. این اختلال می‌تواند در هر سنی رخ دهد و از نظر شدت، موقتی یا دائمی، خفیف تا عمیق و در یک یا هر دو گوش باشد. شایع‌ترین دلایل کم‌شنوایی عبارت‌اند از: عوامل ژنتیکی، افزایش سن، قرار گرفتن در معرض صداهای بلند، عفونت‌ها، ضربه مغزی، برخی داروها و شرایط پزشکی زمینه‌ای.
درمان کم شنوایی باید تحت نظر شنوایی‌شناس یا متخصص گوش، حلق و بینی انجام گیرد تا نوع و درجه اختلال مشخص و راهکار مناسب پیشنهاد شود.
۱. انواع کم شنوایی
✅ کم شنوایی هدایتی
ناشی از مشکل در گوش خارجی یا میانی است که مانع رسیدن صدا به گوش داخلی می‌شود. علل شایع آن شامل جرم گوش، عفونت یا مایعات در گوش میانی و مشکلات استخوان‌های گوش است.
✅ کم شنوایی حسی‌ـ‌عصبی
به علت آسیب در حلزون گوش یا عصب شنوایی ایجاد می‌شود و معمولاً دائمی است. علل آن می‌تواند افزایش سن، قرارگیری مداوم در محیط‌های پرصدا یا عوامل ژنتیکی باشد.
✅ کم شنوایی مختلط
ترکیبی از دو نوع بالا که هم بخش هدایتی و هم حسی‌عصبی درگیر هستند.
✅ کم شنوایی مرکزی
ناشی از اختلال در مراکز پردازش شنوایی مغز است و در آن درک گفتار دچار مشکل می‌شود، حتی اگر صدا به درستی منتقل شود.
۲. ابزارها و راهکارهای درمانی
-
سمعک: تقویت صدا برای شنیدن بهتر.
-
کاشت حلزون شنوایی: جایگزینی عملکرد حلزون گوش برای کم شنوایی شدید.
-
دستگاه‌های کمکی: سیستم‌های FM، مادون قرمز یا حلقه‌ای برای محیط‌های آموزشی.
-
راهبردهای ارتباطی: لب‌خوانی، نشانه‌های بصری و آموزش خانواده.
۳. نقش گفتاردرمانی در درمان کم‌شنوایی
📌 آموزش شنوایی
تمرینات شنیداری برای تشخیص و درک بهتر صداهای گفتار و تقویت مهارت‌های پردازش شنوایی.
📌 تولید صدای گفتار
تقویت تلفظ صحیح، کنترل تنفس و حرکات عضلانی دهانی برای بهبود وضوح گفتار.
📌 رشد زبان
افزایش دایره واژگان، جمله‌سازی، درک مفاهیم و استفاده از قواعد دستوری.
📌 استراتژی‌های ارتباطی
یادگیری لب‌خوانی، نشانه‌های غیرکلامی، استفاده از ابزارهای ارتباطی و تقویت مهارت‌های تعاملی.
📌 آموزش والدین
راهبردهای ارتباطی در خانه، پشتیبانی عاطفی و زبانی و استفاده مناسب از وسایل کمک‌شنوایی.
۴. توصیه نهایی
همکاری میان گفتاردرمانگر، شنوایی‌شناس، والدین و معلمین کودک بسیار مهم است. گفتاردرمانگر با ارزیابی دقیق، یک برنامه درمانی اختصاصی طراحی کرده و به کودک کمک می‌کند مهارت‌های ارتباطی‌اش را بازیابد یا بهبود دهد.
5. حمایت اجتماعی و روانی برای کودکان کم شنوا
کم شنوایی، علاوه بر تأثیر مستقیم بر مهارت‌های شنیداری و زبانی کودک، می‌تواند بر سلامت روان و عزت‌نفس او نیز اثر بگذارد. کودکان کم شنوا ممکن است در موقعیت‌های اجتماعی احساس طردشدگی کنند یا به دلیل درک ناکامل مکالمات، دچار اضطراب یا انزوا شوند. به همین دلیل، حمایت روانی از این کودکان باید بخشی جدایی‌ناپذیر از برنامه درمانی آن‌ها باشد. مشاوره روان‌شناختی فردی یا گروهی، آموزش مهارت‌های اجتماعی، و تشویق به حضور در فعالیت‌های گروهی می‌تواند نقش مهمی در بهبود اعتماد‌به‌نفس و کیفیت زندگی این کودکان ایفا کند.
6. اهمیت تشخیص زودهنگام و مداخله به‌موقع
تشخیص زودهنگام کم شنوایی در نوزادان و کودکان نوپا، برای جلوگیری از تأخیر در رشد زبان و گفتار حیاتی است. برنامه‌های غربالگری شنوایی نوزادان که در بسیاری از کشورها اجرا می‌شود، به شناسایی سریع اختلالات شنوایی کمک می‌کند. پس از تشخیص، آغاز سریع مداخله تخصصی شامل سمعک، کاشت حلزون، گفتاردرمانی و آموزش والدین، به کودک کمک می‌کند تا رشد زبانی و شناختی مناسبی داشته باشد و با همسالان خود هم‌سطح باقی بماند.
اطلاعات تماس و منابع
📌 برای دریافت نوبت ارزیابی و گفتاردرمانی در دبی با ما تماس بگیرید:
📞 واتساپ: ۰۵۵۵۶۰۰۶۴۱
🌐 وب‌سایت: speechtherapy.ae
📲 اینستاگرام: @dr.ghasemzadeh.ae
📘 مطالعه مقاله علمی مرتبط با نقش گفتاردرمانی در کودکان با نیازهای ویژه:
Ghasemzadeh, A., Saadat, M., Kia Kojori, R. (2024). The Role of Speech Therapy in Enhancing Communication Skills of Children with Exceptional Needs.
Published in Psychological Research in Individuals with Exceptional Needs, 2(3), 37–43.
DOI: https://doi.org/10.61838/kman.prien.2.3.6
