لکنت دوران کودکی | 11 نکته مهم درباره علائم، علل و راهکارهای درمانی
لکنت دوران کودکی یا لکنت رشدی، یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی گفتار در کودکان است که اغلب بین سنین ۲ تا ۵ سالگی ظاهر می‌شود. این نوع لکنت معمولاً به‌صورت موقتی است و در بسیاری از کودکان بدون نیاز به درمان برطرف می‌شود، اما در برخی موارد ممکن است ادامه‌دار شود و نیاز به مداخله تخصصی داشته باشد.
۱. لکنت رشدی چیست؟
لکنت دوران کودکی با تکرار صداها یا هجاها، کشیده‌گویی یا مکث‌های ناگهانی هنگام صحبت مشخص می‌شود. این اختلال معمولاً در زمان‌هایی ظاهر می‌شود که کودک در حال یادگیری و استفاده از جملات پیچیده‌تر است.
۲. علل لکنت دوران کودکی
علت دقیق لکنت رشدی هنوز کاملاً مشخص نیست، اما ترکیبی از عوامل ژنتیکی، عصبی، رشدی و محیطی در بروز آن نقش دارند. سابقه خانوادگی لکنت، تفاوت‌های مغزی و تأخیرهای زبانی از جمله عوامل موثر هستند.
۳. نشانه‌های هشداردهنده
اگر کودک در بیش از ۶ ماه دچار تکرار صداها یا کلمات، مکث‌های طولانی، یا اضطراب هنگام صحبت باشد، نیاز به ارزیابی دقیق گفتار دارد. تغییر در کیفیت گفتار، تنش عضلانی در صورت و اجتناب از صحبت از دیگر نشانه‌های هشداردهنده هستند.
۴. نقش گفتاردرمانی
گفتاردرمانی اصلی‌ترین مداخله برای درمان لکنت دوران کودکی است. گفتاردرمانگر با روش‌هایی مانند تکنیک گفتار آرام، آموزش تنفس دیافراگمی، تمرین کشش صداها و آموزش والدین برای حمایت زبانی، کودک را در مسیر بهبودی همراهی می‌کند.
۵. اهمیت ارزیابی تخصصی زودهنگام
ارزیابی اولیه توسط آسیب‌شناس گفتار و زبان بسیار مهم است. تشخیص زودهنگام می‌تواند از تبدیل لکنت موقت به اختلال پایدار جلوگیری کند و برنامه‌ریزی درمانی مؤثرتری ارائه دهد.
۶. حمایت والدین و محیط اجتماعی
والدین نقش مهمی در ایجاد فضایی امن و بدون فشار برای صحبت کودک دارند. پرهیز از قطع صحبت، تصحیح بیش‌ازحد و توجه منفی می‌تواند روند اختلال را تشدید کند. آموزش والدین در گفتاردرمانی، بخشی از فرایند مداخله است.
۷. لکنت و سلامت روان کودک
ناروانی دوران کودکی ممکن است بر عزت‌نفس و تعاملات اجتماعی کودک تأثیر بگذارد. احساس خجالت، اضطراب اجتماعی یا اجتناب از صحبت می‌تواند به مرور زمان در کودک تقویت شود. حمایت عاطفی و در صورت نیاز مشاوره روان‌شناسی پیشنهاد می‌شود.
۸. استفاده از فناوری‌های کمکی
ابزارهایی مانند اپلیکیشن‌های تمرین گفتار، بازخورد شنیداری تأخیری و بازی‌های گفتاری در خانه می‌توانند تمرین‌ها را جذاب‌تر و مؤثرتر کنند. البته این ابزارها نباید جایگزین جلسات تخصصی شوند.
۹. روند طبیعی رشد و تفاوت با لکنت پایدار
بسیاری از کودکان دچار عدم روانی طبیعی در مراحل رشد زبان خود می‌شوند، اما اگر این علائم بیش از ۶ ماه ادامه پیدا کند یا همراه با نشانه‌های تنش گفتاری باشد، باید برای ارزیابی تخصصی اقدام شود.
۱۰. نقش پیشگیری و آگاهی‌رسانی
افزایش آگاهی عمومی درباره لکنت دوران کودکی می‌تواند به کاهش اضطراب والدین و کمک به شناسایی زودهنگام آن منجر شود. مدارس، مهدکودک‌ها و کلینیک‌های تخصصی گفتاردرمانی می‌توانند با برگزاری کارگاه‌ها و جلسات مشاوره، نقش مهمی در پیشگیری و شناسایی به‌موقع این اختلال ایفا کنند.
۱۱. تأثیر تعاملات مثبت بر روند بهبودی
کودکانی که در محیط‌هایی با تعامل مثبت و بدون قضاوت بزرگ می‌شوند، معمولاً اعتمادبه‌نفس بیشتری برای غلبه بر این اختلال را دارند. والدین، معلمان و مراقبین می‌توانند با گوش دادن فعال، لبخند زدن، حفظ تماس چشمی و تشویق‌های غیرکلامی، احساس امنیت و انگیزه را در کودک افزایش دهند.
با حمایت به‌موقع والدین، مداخلات تخصصی و ایجاد محیطی آرام برای صحبت کردن، می‌توان روند درمان را به‌طور چشمگیری بهبود بخشید و از تداوم آن در سال‌های مدرسه جلوگیری کرد.
📌 اگر کودک شما دچار لکنت دوران کودکی است، با کلینیک گفتاردرمانی آرمادا در دبی تماس بگیرید:
📞 واتساپ: 0555600641
🌐 speechtherapy.ae
📲 اینستاگرام: @dr.ghasemzadeh.ae
🔹 برای مطالعه مقاله علمی مرتبط:
مطالعه مقاله کامل: Psychosomatic Manifestations in Speech and Language Disorders: A Comprehensive Review
