فلج مغزی (CP) | 12 روش درمانی مؤثر برای بهبود کیفیت زندگی
فلج مغزی (Cerebral Palsy) گروهی از اختلالات عصبی است که بر حرکت، تون عضلانی و هماهنگی تأثیر می‌گذارد. اگرچه درمان قطعی برای CP وجود ندارد، اما روش‌های مداخله‌ای مختلف می‌توانند به مدیریت علائم و ارتقای عملکرد فردی کمک کنند. در این مقاله به ۹ روش درمانی رایج و مؤثر برای کودکان و بزرگسالان مبتلا به فلج مغزی می‌پردازیم.
علت فلج مغزی
فلج مغزی می‌تواند به دو دسته کلی تقسیم شود:
- مادرزادی (کانجنتیال): تا لحظه تولد؛ حدود ۸۵٪ موارد فلج مغزی از این نوع هستند.
- اکتسابی: در یک ماه اول پس از تولد ایجاد می‌شود و می‌تواند به دلایل زیر رخ دهد:
- ضربه به سر یا شکستگی جمجمه
- انسفالیت (التهاب بافت‌های مغز)
- مننژیت (التهاب پرده‌های محافظتی مغز)
- زردی شدید نوزادی
- مسمومیت با سرب
انواع فلج اسپاستیک
- اسپاستیک شدید: افزایش تون عضلانی حتی در حالت استراحت، بیشتر در عضلات پروگزیمال.
- اسپاستیک متوسط: تون طبیعی در حالت عادی، اما افزایش در شرایطی مانند هیجان، سرما، اضطراب.
- اسپاستیک خفیف: تون خفیف فقط در حین حرکت یا سرعت گرفتن.
علائم شایع فلج مغزی
۱. ناهنجاری‌های حرکتی
مهم‌ترین ویژگی بالینی شامل سفتی عضلات، حرکات غیرارادی و اختلال در تعادل و هماهنگی است.
۲. مشکلات روان‌شناختی
فلج مغزی می‌تواند منجر به تحریک‌پذیری، پرخاشگری، افسردگی و انزوا شود. ناتوانی در برقراری ارتباط موثر باعث ضعف در پختگی عاطفی و مهارت‌های اجتماعی می‌گردد.
۳. مشکلات شناختی
هوش عملی و کلامی این افراد معمولاً تحت تأثیر قرار می‌گیرد، به‌خصوص به‌دلیل کاهش تعامل اجتماعی.
۴. تشنج
تشنج در بسیاری از کودکان مبتلا به CP مشاهده می‌شود و نیازمند پیگیری و درمان دارویی است.
۵. اختلالات رفتاری ناشی از آسیب مغزی
رفتارهای ناسازگارانه ناشی از آسیب به ساختار مغز می‌تواند در این افراد رایج باشد.
درمان آب‌ریزش دهان در کودکان CP
یکی از مشکلات شایع در CP آب‌ریزش دهان است. علل شامل ضعف عضلات دهان، شکاف لب یا کام، پوسچر نامناسب گردن، انسداد بینی و ناتوانی در تشخیص حسی وجود بزاق است.
راهکارهای درمان:
- درمان دارویی
- جراحی لب و کام
- تمرین‌های زبان و تحریک لمسی زبان
- کنترل پوسچر
- بستن دهان با ابزارهای کمکی
روش‌های درمانی رایج در فلج مغزی
۱. فیزیوتراپی
تمرکز بر تقویت عضلات، بهبود تعادل و افزایش تحرک.
۲. کاردرمانی
افزایش استقلال در انجام فعالیت‌های روزانه.
۳. گفتاردرمانی
بهبود مهارت‌های زبانی، گفتاری و بلع.
۴. وسایل کمکی و فناوری تطبیقی
استفاده از واکر، ویلچر، بریس و ابزارهای ارتباطی.
۵. دارودرمانی
شامل شل‌کننده‌های عضلانی و داروهای ضدصرع.
۶. تزریق بوتاکس
کاهش اسپاستیسیته با اثر موقتی.
۷. مداخلات جراحی
اصلاح ساختار اسکلتی یا عضلانی با روش‌های جراحی.
۸. حمایت روانی و مشاوره
افزایش اعتماد به نفس و حمایت عاطفی برای کودک و خانواده.
۹. برنامه درمانی چندرشته‌ای
همکاری میان فیزیوتراپیست، گفتاردرمانگر، کاردرمانگر، پزشک، روانشناس و خانواده.
۱۰. مشارکت فعال خانواده
اجرای تمرینات در خانه، شرکت در جلسات درمانی و حمایت از کودک در محیط خانه.
۱۱. شناخت علل و انواع فلج مغزی
فلج مغزی می‌تواند منشأ مادرزادی یا اکتسابی داشته باشد. بیش از ۸۵٪ موارد CP در زمان تولد یا پیش از آن (کانژنتیوال) اتفاق می‌افتد. اما عوامل اکتسابی مانند ضربه به سر، انسفالیت، مننژیت، مسمومیت با سرب یا زردی شدید در ماه اول زندگی نیز می‌توانند باعث این عارضه شوند. از نظر نوع اسپاستیسیته، فلج مغزی به اسپاستیک شدید، متوسط و خفیف تقسیم می‌شود که شدت سفتی عضلانی و نواحی درگیر در هرکدام متفاوت است.
۱۲. آب‌ریزش دهان در CP و روش‌های درمان آن
یکی از مشکلات رایج در کودکان دارای فلج مغزی، آب‌ریزش دهان است که معمولاً به دلیل ضعف عضلات دهان، پوسچر نامناسب سر و گردن، انسداد بینی یا مشکلات حسی رخ می‌دهد. این مسئله می‌تواند باعث اختلالات ارتباطی، عاطفی، و حتی افت عملکرد تحصیلی شود. درمان‌های پیشنهادی شامل تمرینات گفتاردرمانی برای تقویت عضلات زبان، اصلاح وضعیت نشستن، تحریک لمسی زبان، استفاده از وسایل کمکی برای بستن دهان، و در برخی موارد، درمان‌های دارویی یا جراحی می‌باشد.
🔹 برای مطالعه مقاله علمی مرتبط:
مطالعه مقاله کامل: Cultural Considerations in the Assessment and Intervention for Autism Disorder
📌 اگر فرزند شما به خدمات توانبخشی یا گفتاردرمانی نیاز دارد، با کلینیک تخصصی آرمادا تماس بگیرید:
📞 واتساپ: 0555600641
🌐 speechtherapy.ae
📲 اینستاگرام: @dr.ghasemzadeh.ae
