تکرار الگوهای عاطفی در رابطه‌ها | دکتر عزیزرضا قاسم زاده – روان‌درمانی دبی با ۲۰ سال تجربه
تکرار الگوی عاطفی: چرا در رابطه‌ها مدام سراغ آدم‌هایی می‌رویم که شبیه نفر قبلی هستند؟
تکرار الگوی عاطفی یکی از عمیق‌ترین و پنهان‌ترین چرخه‌هایی است که بسیاری از افراد در روابط عاطفی تجربه می‌کنند. شاید برای شما هم پیش آمده باشد که با وجود تغییر ظاهر آدم‌ها، احساس و نتیجه رابطه تقریباً همیشه یکسان باشد.
انگار وارد رابطه‌ای جدید نشده‌اید، بلکه دوباره همان مسیر آشنا اما آسیب‌زننده را تجربه می‌کنید.
روانشناسی این موضوع را «تکرار الگوی عاطفی» یا Repetition Compulsion می‌نامد؛ تلاش ناخودآگاه برای بازسازی رابطه‌ای قدیمی که هیچ‌وقت درست تمام نشده است.
✅ ذهن چگونه این رابطه را تکرار می‌کند؟
ذهن ناخودآگاه ما بیشتر از آن‌که به «سلامت» جذب شود، به «آشنا بودن» جذب می‌شود.
همین آشنایی باعث می‌شود بدون اینکه بفهمیم، به سمت کسانی برویم که:
-
الگوهای رفتاری مشابه آدم‌های گذشته دارند
-
همان نوع فاصله‌گیری یا سردی را نشان می‌دهند
-
شبیه والدین یا افراد مهم دوران کودکی رفتار می‌کنند
درواقع ذهن تلاش می‌کند تجربه‌ای نیمه‌کاره را دوباره تکرار کند تا شاید این‌بار آن را «اصلاح» کند.
اما نتیجه معمولاً تکرار رابطه‌ای مشابه با پایان مشابه است.
این همان چیزی است که ما آن را تکرار الگوی عاطفی می‌نامیم.
✅ چه چیزی باعث تکرار الگوی عاطفی می‌شود؟
ریشه این چرخه معمولاً در تجربه‌های اولیه زندگی ما است.
نوع دلبستگی، نحوه دریافت محبت، رفتار والدین، میزان ثبات هیجانی خانواده و حتی تجربه‌های آسیب‌زای کودکی، همه تعیین می‌کنند که در بزرگسالی:
-
چه کسی برای ما «جذاب» باشد
-
چه رفتاری را تحمل کنیم
-
و چه نوع رابطه‌ای را «عادی» بدانیم
افرادی که در کودکی:
-
بی‌توجهی دیده‌اند
-
تحقیر شده‌اند
-
رها شده‌اند
-
با والدین کنترل‌گر زندگی کرده‌اند
-
یا عشق مشروط دریافت کرده‌اند
در بزرگسالی اغلب به کسانی جذب می‌شوند که ناخودآگاه همان زخم را فعال می‌کنند.
ذهن می‌گوید:
«این رابطه آشناست، پس امنیت دارد.»
اما درواقع، همان زخم دوباره باز می‌شود.
✅ ارتباط تکرار الگوی عاطفی با طرحواره‌ها
در درمان، معمولاً مشخص می‌شود که پشت این انتخاب‌های تکراری، طرحواره‌های فعال وجود دارند.
طرحواره‌هایی مانند:
-
رهاشدگی
-
بی‌اعتمادی
-
محرومیت هیجانی
-
اطاعت
-
بی‌کفایتی
-
شکست
-
وابستگی ناسالم
این طرحواره‌ها باعث می‌شوند فرد در روابط:
-
رفتارهای ناسالم را تحمل کند
-
مرزهای شخصی خود را نادیده بگیرد
-
نسبت به عشق سالم ناآشنا احساس کند
-
و به سمت روابط پرآسیب متمایل شود
تا زمانی که طرحواره‌ها درمان نشوند، تکرار الگوی عاطفی ادامه پیدا می‌کند.
✅ آیا می‌توان تکرار الگوی عاطفی را متوقف کرد؟
بله، اما نیازمند آگاهی و کار درمانی است.
ذهن تا زمانی که چرخه را نشناسد، آن را ادامه می‌دهد.
برای توقف این چرخه لازم است:
✅ ۱. آگاه شدن
ببینید که انتخاب‌های شما الگوی مشترک دارند.
✅ ۲. شناخت ریشه‌ها
بررسی رابطه با والدین، تجربه‌های اولیه، زخم‌های عمیق.
✅ ۳. پردازش هیجانی
گاهی زخم‌های سال‌ها قبل، همچنان فعال هستند و رفتار امروز شما را کنترل می‌کنند.
✅ ۴. اصلاح باورهای ناخودآگاه
اینجا نقش درمان بسیار مهم است؛ به‌ویژه طرحواره‌درمانی و درمان‌های هیجانی.
✅ ۵. تمرین انتخاب‌های سالم
گاهی «غریبه سالم» در ابتدا برای ما «غیرجذاب» به نظر می‌رسد.
این کاملاً طبیعی است، زیرا جذابیت اولیه همیشه از طرحواره‌ها می‌آید، نه از سلامت روان.
✅ چرا درمان در این مسیر ضروری است؟
تکرار الگوی عاطفی به‌تنهایی قابل تشخیص نیست؛
زیرا از ناخودآگاه می‌آید و فرد فکر می‌کند «من فقط این نوع آدم‌ها را دوست دارم.»
اما درمان کمک می‌کند:
-
الگوهای تکرارشونده دیده شوند
-
هیجان‌های حل‌نشده پردازش شوند
-
هویت عاطفی فرد رشد کند
-
انتخاب‌های سالم‌تر ممکن شوند
-
و فرد از چرخه روابط ناکارآمد رها شود
درمان مثل روشن کردن چراغی است در مسیری تاریک که سال‌ها ناخودآگاه طی می‌شده است.
✅ دعوت به دریافت کمک حرفه‌ای
اگر احساس می‌کنید دوباره درگیر تکرار الگوی عاطفی شده‌اید،
یا رابطه‌هایتان همیشه یک مسیر دردناک را تکرار می‌کنند،
این نشانه‌ای است که باید قدمی برای تغییر بردارید.
من در کلینیک آرمادا و LifeWorks در دبی به شما کمک می‌کنم تا:
-
زخم‌های قدیمی را بشناسید و ترمیم کنید
-
الگوهای عاطفی را متوقف کنید
-
و به‌تدریج رابطه‌ای سالم‌تر و پایدارتر بسازید
📌 برخی از مقالات علمی مرتبط با روانشناسی (دکتر عزیزرضا قاسم زاده):
-
- Cognitive Mastery in Sports
- CBT on Dysmenorrhea in Iranian Girls
- Psychosomatic Manifestations in Speech Disorders
- Cultural Considerations in Autism
- Life Enrichment for Women with MS
- Parentification in Girls from Single-Parent Families
- Postpartum Depression and Mindfulness
- Fatigue in ALS Patients
- Cognitive-Behavioral Therapy on Reducing the Depression As a Dysmenorrhea Symptom
- Group Cognitive Behavioral Therapy in Treating Obsessive-Compulsive Disorder
📌 مطالب مرتبط:
برای رزرو جلسه:
📞 واتساپ: 0555 600 641
📍 Armada Medical Centre (JLT)
📍 LifeWorks Holistic Counselling Centre (Dubai)
📌 Instagram: @dr.ghasemzadeh.ae
