تاخیر کلامی در کودکان | 6 نکته مهم

راهنمای والدین، معرفی اختلالات گفتاری، مقاله آموزشی تخصصی، تشخیص و درمان، تجربه بالینی

گفتاردرمانی, توانبخشی

تاخیر کلامی در کودکان یکی از رایج‌ترین چالش‌های رشدی است. این مشکل زمانی مطرح می‌شود که کودک در درک و استفاده از زبان گفتاری، نسبت به هم‌سالان خود عقب‌تر باشد. گاهی این تأخیر جزئی و موقتی است، اما در بسیاری موارد نشانه‌ای از اختلال جدی‌تر زبانی یا رشدی است که نیازمند مداخله تخصصی و به‌موقع است.

1. مراحل رشد گفتار و زبان + علائم تاخیر کلامی در کودکان

رشد گفتار و زبان در کودک طبیعی، شامل مراحل زير مي باشد که در صورت هرگونه تاخیر یا اِشکال در هر یک از این مراحل کودک به پيگيري هاي درماني نیاز دارد:

1) از بدو تولد تا 3 ماهگی: گریه کردن از اولین مشخصه این دوره است. كودك در اين مرحله یک سری صداي نامفهوم شبیه “بغبغو” توليد مي كند.

2) 3 تا 8 ماهگی: تعداد صداهایي که به کاربرده مي شود بیشتراست در اين مرحله کودك بیشتر غان وغون می کند (منظور تکرار هجایی است مثل دَدَدَ…)كه این صداها معنی دار نیستد.

3) 8 ماهگی تا 1 سالگی: اولین کلمه معنی دار کودک در این دوره شکل می گیرد. تا یک سالگی کودک باید 5 کلمه معنی دار بگوید معمولا درک کلمات و مفاهيم در این دوره از بیان آنها بیشتر است.

4) 1 تا 2 سالگی: ظاهرشدن اولین جمله دراین دوره است.جملات اول یک کلمه ای(مثل بیا- برو) مي باشند سپس به مرور زمان بر تعداد کلمات اضافه می شود. تعداد کلماتی که کودک تا پایان2 سالگی می تواند بیان کند حدود200 کلمه می باشد.

5) 2 تا 3سالگی: واژگان بیانی کودک دراین مرحله باید بین 200 تا 900 کلمه باشد. جمله های كودك ساده و بین 2 یا 3 کلمه بیان می شود.

6) 3 تا 4سالگی: تعداد واژگان بیانی باید حدود 900 تا 1500 کلمه باشد. جمله های کودک به طور متوسط 3 تا 4 کلمه دارد

7) 4 تا 5 سالگی: تعداد واژگان بیانی كودك باید حدود 2000 کلمه باشد.

8) 5 تا 6 سالگی: ساختار گفتار و زبان تا6 سالگی باید شکل گرفته، پیچیدگی گفتارکودک مثل یک فرد بزرگسال باشد، همچنين كودك بايد به قواعد دستوری نیز کاملا آشنا باشد.

2. علل احتمالی تاخیر کلامی در کودکان

ژنتیک:

سابقه خانوادگی اختلالات گفتاری می‌تواند ریسک بروز تأخیر کلامی در کودکان را افزایش دهد.

کم‌شنوایی:

کودکی که به‌خوبی نمی‌شنود، نمی‌تواند زبان گفتاری را نیز به‌درستی یاد بگیرد. کم‌شنوایی خفیف، موقت یا دائمی از دلایل شایع این مشکل است.

اختلالات رشدی مانند اوتیسم یا ADHD:

در بسیاری از کودکان دارای اوتیسم، تأخیر در زبان یکی از اولین علائم هشداردهنده است.

فقر محرک زبانی و محیط‌های چندزبانه:

در برخی شرایط، کودک در محیطی رشد می‌کند که تعامل زبانی کافی وجود ندارد. این موارد شامل:

قرار گرفتن مداوم در معرض تلویزیون، تبلت یا موبایل
زندگی در کشورهای چندزبانه مانند امارات یا کشورهای حوزه خلیج فارس که کودک به‌طور هم‌زمان در معرض چند زبان (انگلیسی، عربی، اردو و…) قرار دارد
داشتن پرستار یا مراقب (nanny) با زبانی متفاوت از زبان والدین
حضور در محیط‌هایی که ساختار مشخصی برای یادگیری زبان وجود ندارد و کودک دچار سردرگمی در انتخاب واژگان و ساختار جمله می‌شود

3. درمان تاخیر کلامی در کودکان

در کلینیک گفتاردرمانی آرمادا در دبی، ارزیابی دقیق اولیه توسط دکتر قاسم‌زاده (متخصص گفتاردرمانی و روان‌شناس) انجام می‌شود. سپس برنامه‌ای متناسب با سن، سطح زبان و توانمندی‌های شناختی کودک طراحی می‌گردد که شامل:

بازی‌های زبانی هدفمند و جذاب
افزایش خزانه واژگان درکی و بیانی
تمرینات تحریک گفتار، آگاهی واجی و جمله‌سازی
آموزش مهارت‌های ارتباطی در تعامل با دیگران
همکاری با والدین جهت استمرار تمرین‌ها در منزل و تقویت رشد زبانی کودک

5. سن طلایی مداخله در درمان تاخیر کلامی در کودکان

هرچقدر مداخله گفتاردرمانی زودتر آغاز شود، اثربخشی درمان بیشتر خواهد بود. بهترین بازه برای ارزیابی و آغاز درمان، بین ۲ تا 4 سالگی است. منتظر ورود کودک به مدرسه نباشید؛ هرچه زودتر، بهتر.

6. جمع‌بندی

تاخیر کلامی در کودکان ممکن است از یک تفاوت طبیعی تا نشانه‌ای از اختلالات رشدی متفاوت باشد. تشخیص زودهنگام توسط متخصص، و آغاز مداخلات گفتاردرمانی می‌تواند آینده ارتباطی کودک را تغییر دهد.

گفتاردرمانی می‌تواند بر بهبود مهارت‌های زبانی، مانند ساخت واژگان، فرمول‌بندی جملات، و درک و استفاده مؤثر از قواعد دستور زبان تمرکز کند(بخشی از این مطلب برگرفته از مقاله گفتاردرمانی در کودکان کم‌شنوا است).
اگر نسبت به تاخیر کلامی در کودکان نگرانی دارید، با ما در تماس باشید.

تماس با ما

📍 کلینیک گفتاردرمانی آرمادا – دبی
📞 واتساپ: 0555600641
🌐 www.goftarkar.com

اگر علاقه‌مند به بررسی عمیق‌تر نقش گفتاردرمانی در ارتقای مهارت‌های ارتباطی کودکان با نیازهای ویژه هستید، مقاله علمی دکتر قاسم‌زاده را بخوانید:

📄 The Role of Speech Therapy in Enhancing Communication Skills of Children with Exceptional Needs: A Critical Analysis
Published in Psychological Research in Individuals with Exceptional Needs, 2024
👉 مطالعه مقاله کامل